Seminarium prowadzone przez Orgię Myśli w ramach Uniwersytetu Krytycznego i Instytutu Studiów Zaawansowanych.
Uniwersytet Krytyczny | Co to jest współczesność? | Kto rządzi? Gdzie jest władza?
Prowadzenie: Wiktor Rusin (Orgia Myśli).
24 października, czwartek, godz. 19.00
Krytyka Polityczna, ul. Foksal 16, II p., Warszawa
W ostatnich latach, między innymi pod wpływem każdemu dobrze znanych konwulsji systemu ekonomicznego, fala klasycznych oskarżeń wobec władzy i rządzących zdaje się powracać i to z wielkim impetem. Można rzec, że wychodzimy z epoki ponowoczesnej, w której władza była co najwyżej siatką zdecentrowanych, „kłączastych”, bez-podmiotowych trendów, wpisanych immanentnie w każdą sferę życia i dlatego właśnie nie znających jasnego podziału na kontrolowanych i kontrolujących, by wrócić do dyskursów bardziej tradycyjnych, w których rząd staje się znów Rządem – odzyskuje swoją wielką literę, dawny mroczny prestiż złowieszczej, niedostępnej elity, kierującej się wrogimi intencjami. Populistyczna prawica, jak również część lewicy, debatują o rządzie światowym. Oto nadchodzą bankierzy, oligarchia finansowa, górne promile najlepiej sytuowanych członków kapitalistycznego społeczeństwa, przywódcy wiodących mocarstw gospodarczych oraz (przede wszystkim) ich możni lobbyści, różnorakie koncerny (naftowe, farmaceutyczne, zbrojeniowe, żywnościowe itp.), lecz również (w dyskursie skrajnie prawicowym) różne koterie i „mafie” antychrześcijańskie, feministyczne, homoseksualne, czy ekologiczne: Wydaje się, że „śmierć władzy”, figura, którą można wyczytać z tekstów ponowoczesnych analityków w rodzaju Baudrillarda, została przedwcześnie ogłoszona, albo właśnie powróciły upiory dawnych rządów. Wraz z tym wyszliśmy z epoki „post-rzeczywistości”, znowu trapią nas rzeczywiste problemy. A tyrania żyje i ma się całkiem dobrze. Władza przynależy do grup o „dyskretnie feudalnym” charakterze, grup nieoficjalnych i sekretnych, stojących często ponad prawem albo obok prawa, a jednak twardo dyktujących swoje konkretne, mniejszościowe interesy. To budzi jednak poważne wątpliwości, które z łatwością zauważy uważny obserwator dzisiejszego dyskursu – np. oskarżenia pod adresem sektora finansowego jako „głównego winnego” stają się tak powszechne łącząc praktycznie całe spektrum polityczne (z wieloma politykami konserwatywno-liberalnymi włącznie) – że można wątpić, czy mają jeszcze, jako takie, większą siłę sprawdzą, czy choćby „siłę narracyjną”. Naturalnie, krytyką pochopną, szablonową i bezproduktywną byłoby protekcjonalne zaszufladkowanie wszystkich dzisiejszych protestów przeciwko elitom trzymającym władzę do kategorii „teorii spiskowych”. Ale równie pochopne będzie zapoznanie wątpliwości, jakich nabyła radykalna, krytyczna filozofia społeczna II połowy XX wieku co do samej koncepcji władzy, jej mechanizmów i działania – można je wyczytać np. również z późniejszych prac Foucaulta, który przecież w odróżnieniu od Baudrillarda, starał się pozostać wierny „zasadzie rzeczywistości”, a pojęć zaczynających się od „post-” w zasadzie nie używał. Wszystko to prowokuje do otwarcia pytania: Kto w dzisiejszym świecie rządzi? Lecz również, a może przede wszystkim: czym jest władza i czym jest, czym powinno być samo jej pojęcie w aktualnym dyskursie. Czy RZąd (ten przez wielkie „rz”) jest figurą użyteczną – tak poznawczo, jak i politycznie? Czy „my obywatele” naprawdę jesteśmy władzy pozbawieni? Oraz – last but not least -: jakiej władzy (jak rozumianej władzy) oraz jakimi metodami, winniśmy stawiać opór?
W kwestii lektur nieobowiązkowych: Liczymy na swobodną żywą dyskusję, w której niemniej przydatne od uznanych prace teoretycznych mogą okazać się serwowane codziennie przez media oficjalne, blogosferę, wreszcie słyszane na ulicy, hipotezy i teorie dotyczące rządu i władzy, o korzeniach wywodzących się z różnych opcji politycznych, w tym również owe jawnie niedorzeczne.
Żeby jednak nie zrzekać się zupełnie ambicji teoretycznych, wskazalibyśmy autorów, których główne tezy w zakresie szeroko rozumianej kwestii władzy, w wolnej chwili proponujemy sobie przypomnieć i którzy mogą okazać się punktem odniesienia w trakcie rozmowy. Zmierzając „w dół”, w porządku chronologicznym -od dzisiejszych klasyków teorii (anty)globalistycznych takich jak Wallerstein, Negri & Hardt („Imperium”, „Rzeczpospolita”) przez późno nowoczesne czy post-nowoczesne prace na temat władzy, w tym mikro-władz, mikro-represji oraz mikro-faszyzmu (Foucalut, Deleuze i Guattari) oraz schyłku społeczeństwa i rzeczywistości (Baudrillard), aż po klasyków filozofii politycznej, włącznie z Marksem i Heglem. Lektura „Słownika komunałów” Flauberta również gorąco polecana.
Powyższa lista nie jest zamknięta, każde skojarzenia, wszelkie „inwencje” uczestników w tym zakresie będą bardzo mile widziane.
Wiktor Rusin – członek-współzałożyciel inicjatywy kulturalnej „Orgia Myśli”; autor powieści „Wakacje” oraz innych tekstów prozą, jak również esejów dotyczących problematyki filozofii i sztuki, w tym ich związków z polityką, publikowanych na łamach „Orgii Myśli” oraz w innych czasopismach i antologiach; współautor koncepcji i scenariuszy filmów eksperymentalnych, w których epizodycznie występował.
___
W rzeczywistości, której kształt determinuje ekscesywny i dynamiczny przepływ informacji, faktów, interpretacji, komentarzy, wielość dyskursów i rosnąca złożoność procesów społecznych i ekonomicznych, problemem najbardziej być może palącym staje się ustanowienie jakiejkolwiek „teorii współczesności”, odpowiedź na pytanie „co się w istocie dzieje?”, która byłaby tyleż syntetyczna, bezstronna i całościowa w ujęciu obecnego stanu rzeczy, co i w miarę możliwości jednoznaczna i ukierunkowująca nasze praktyki i polityki. Być może udzielenie takiej odpowiedzi okaże się zresztą niemożliwe, a „teoria współczesności” musi zakończyć się już na sproblematyzowaniu własnej niemożliwości i zakwestionowaniu samego pojęcia tego, co współczesne. Nie unieważnia to jednak samego pytania i wszystkich dalszych kwestii, do jakich ono prowadzi; rozmaitości tematów, jakie można przy jego okazji poruszyć, zarówno polskich, jak i globalnych.
Seminarium Orgii Myśli pt. „Co to jest współczesność?”, zorganizowane w ramach Uniwersytetu Krytycznego i Instytutu Studiów Zaawansowanych, poświęcone jest teoretycznej eksploracji wielu składających się na naszą obecną rzeczywistość wątków i zagadnień; jego celem ma być raczej synteza i wszechstronność niż specjalizacja i bezpośrednie zastosowanie. Zasadniczym założeniem cyklu jest także stałość uczestników (przy drzwiach otwartych dla wszystkich zainteresowanych wyłącznie konkretnym zagadnieniem), ciągłość „wątków przewodnich”, takich jak „kapitalizm”, „kryzys”, „globalność”, „Polska”, „kultura”, „myśl współczesna”, możliwość lektur obowiązkowych dla uczestników (o których będziemy z wyprzedzeniem informować), a także zaproszenia dla „gości specjalnych”.
Orgia Myśli to istniejąca od 2005 r. niezależna, ochotnicza spółdzielnia kulturotwórcza mająca na celu inicjowanie i inspirowanie nowych prądów myśli, teorii i sztuki. Zainteresowana literaturą, filozofią, kulturą, społeczeństwem, polityką i historią, Orgia Myśli dąży do połączenia potrzeby zabawy z potrzebą refleksji, wpisując się we współczesny krajobraz intelektualny organizowanymi wydarzeniami (debaty, seminaria, imprezy i in.) oraz magazynem internetowym www.orgiamysli.pl . Od początku swej działalności Orgia Myśli, pozostając przy zasadzie nomadyzmu i pozainstytucjonalności, a zarazem wyznając wartości oświecenia i emancypacji, dąży do współdziałania z innymi instytucjami i organizacjami kultury, wraz z którymi chce przyczynić się do kulturowych i społecznych przemian, jakie uczynią z Polski kraj bardziej przyjazny dla mieszkających w nim jednostek.
_____
Kolejne spotkania cyklu:
7.11: „Co należy się mężczyźnie?”, czyli bolączki domniemanego podmiotu (prowadzenie: Jacek Szaban)
21.11: Jak myśleć bez transcendencji? Spotkanie poświęcone książce Polityka poza formą Joanny Bednarek (prowadzenie: Mateusz Falkowski)
19.12: „Nie tak miało być”, czyli hermeneutyka zdrady (prowadzenie: Wiktor Rusin)
9.01: O katofilozofii albo: kto i dlaczego potrzebuje dziś religii by mysleć? Spotkanie poświęcone ksiązce Maska i oko Piotra Graczyka (prowadzenie: Mateusz Falkowski)
23.01: Co się stało? Polska 89-13 (prowadzenie: Jacek Dobrowolski)
Pozostałe seminaria Uniwersytetu Krytycznego w semestrze jesiennym.
Projekt „Uniwersytet Krytyczny 2011-2013” realizowany jest dzięki dofinansowaniu ze środków m.st. Warszawy.
