dr Dorota Szelewa

Gender w polityce społecznej

Perspektywa gender została stosunkowo niedawno (i nadal tylko częściowo) włączona do głównego nurtu badań nad polityka społeczną. Impulsem do tego były luki w teoriach stosowanych we współczesnych badaniach nad welfare state. Analizy te pomijały wkład nieodpłatnej pracy (kobiet) w rozwój gospodarczy i fakt, że praca opiekuńcza stanowi często niepieniężną instytucję polityki społecznej. Popularyzacji perspektywy feministycznej sprzyjała też obserwacja zmian społecznych, zwłaszcza w odniesieniu do społecznej roli kobiet, decyzji prokreacyjnych i znaczenia tych procesów dla reform polityki społecznej.

Zasadniczym celem seminarium będzie połączenie znajomości podejść teoretycznych w polityce społecznej z umiejętnym posługiwaniem się dowodami empirycznymi. Jednym z przewodnich tematów będzie ekonomia polityczna reform polityki społecznej i krytyka feministyczna transformacji ustrojowej i gospodarczej krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

W ramach seminarium będziemy stosować podejście interdyscyplinarne i korzystać z różnych narzędzi metodologicznych. Przyjrzymy się aktualnym dyskusjom naukowym dotyczącym polityki społecznej. Na liście lektur znajdą się zarówno teksty klasyczne, jak i najnowsze, wyznaczające alternatywne kierunki rozwoju dyscypliny. Ich wspólną cechą jest łączenie teorii nauk społecznych z analizą konkretnych instrumentów polityki społecznej. Rozważaniom nad ogólnym znaczeniem ideologii gender w polityce publicznej towarzyszyć będzie szczegółowa empiryczna analiza programów polityki społecznej najbardziej „uwikłanych” ze względu na ideologię gender. Zajmiemy się analizą parametrów charakterystycznych dla takich programów polityki społecznej jak urlopy rodzicielskie, instytucje usług opiekuńczych, instrumenty polityki rynku pracy etc. Będziemy się zastanawiać, jakiego rodzaju konfiguracja poszczególnych polityk umacnia konserwatywny model rodziny bądź wspiera partnerski model podziału obowiązków. Nieodzowna okaże się perspektywa porównawcza i obserwacja rozwiązań przyjętych w innych krajach.

Ostatnią część kursu poświęcimy dyskusji o społecznej i politycznej mobilizacji wokół postulatów zmian w polityce społecznej, które sprzyjają realizacji różnych wyborów prokreacyjnych i pełnienia różnych, w tym partnerskich, ról w rodzinie. Służyć temu będzie np. przegląd okoliczności najważniejszych reform polityki rodzinnej w Europie. Przyjrzymy się temu, w jakich krajach reformy się udały, a gdzie trudniej było je przeprowadzić. Jakie stanowiska zajmowane były w debacie publicznej przez poszczególnych aktorów życia politycznego i społecznego? Jakie koalicje formowane są przez tych aktorów i które okazały się skuteczne?

Po ukończeniu kursu uczestniczki/uczestnicy seminarium będą w stanie uporządkować i rzeczowo odnieść się do bieżących dyskusji nad reformą polityki rodzinnej w Polsce i na świecie.

Seminarium podzielone będzie na trzy części:

I. Na czym polega problem? Gender i polityka społeczna, podstawowe zagadnienia:

  • Feministyczna krytyka welfare state: gender a wymiar dekomodyfikacji i stratyfikacji.
  • Ideologie przypisujące określone role kobietom i mężczyznom jako impuls dla rozwoju polityki społecznej: maternalizm, paternalizm, familiaryzm.  Nieheteronormatywna tożsamość seksualna a polityka społeczna.

II. Jakie są sposoby rozwiązania tego problemu? Instrumenty polityki społecznej z perspektywy gender.

  • Gender a instrumenty polityki społecznej, reżimy polityki społecznej i polityki rodzinnej.
  • Gender a efektywność instrumentów polityki społecznej. Skuteczność polityki wspierania partnerskiego modelu życia w rodzinie dla rozwoju demograficznego, gospodarczego etc.

III. Jak doprowadzić do zmiany modelu polityki? Gender a dominujący dyskurs polityki społecznej i gospodarczej.

    • Gender a reformy welfare state. Reformy systemów emerytalnych.
    • Rola aktorów polityki publicznej w procesie reformy polityki społecznej: partie polityczne, ruch feministyczny, związki wyznaniowe, organizacje pracodawców i pracowników etc.
    • Najnowsze podejścia do reformy polityki społecznej: inwestycje w „kapitał ludzki”. Analiza krytyczna.
    • Strategie na rzecz zmiany modelu polityki społecznej: pragmatyczna ekonomizacja dyskursu o równości płci? Rewolucja czy ewolucja? Dyskusja.

Informacje dla studentów:

Seminarium odbywa się co tydzień, w środy, w godzinach 18.00-19.30, począwszy od 20 lutego 2013.

Terminy spotkań:
20.02
6.03, 20.03
3.04, 17.04
8.05, 22.05
12.06

Ze względu na dobór lektur uczestnicy seminarium powinni znać język angielski na poziomie rozumienia tekstu naukowego.

Obowiązują zapisy zgodnie z regulaminem ogłoszonym na www.instytut-studiow.pl. 
Termin naboru mija 7 lutego 2013. Liczba miejsc ograniczona.
Udział w seminarium jest bezpłatny.

dr Dorota SZELEWA – politolożka, ekspertka w dziedzinie polityki rodzinnej. Pracuje w Instytucie Polityki Społecznej na Uniwersytecie Warszawskim, w którym realizuje projekt badawczy poświęcony porównaniu polityk rodzinnych w krajach Unii Europejskiej, wcześniej badaczka na Uniwersytecie Syddansk i Uniwersytecie w Bremie. Uzyskała tytuł doktora w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim we Florencji. Autorka artykułów naukowych m.in. w Journal of European Social Policy, Social Politics i Cahiers du Genre. Jej główne zainteresowania badawcze skupiają się wokół zagadnień  zmiany instytucjonalnej, gender studies, transformacji welfare state. Współzałożycielka i prezeska centrum badawczego Fundacja ICRA.