dr Agnieszka GRAFF

Seminarium: Co się stało z drugą falą? cykl II

Tzw. druga fala ruchu kobiecego (ta z przełomu lat 60. i 70.) przeorała na Zachodzie świadomość, prawo, politykę, język, szeroko rozumianą kulturę. Dziś żyjemy w epoce post-feministycznej, słusznie zajęci innymi sprawami. To jedna wersja historii. Druga jest taka, że wielki radykalny potencjał feminizmu został zmarnowany, a jego przekaz – zniekształcony, zawłaszczony, strywializowany i sprywatyzowany. Od lat w ruchu kobiecym i teorii feminizmu toczy się spór, co (i jak) tak naprawdę się wydarzyło.

W pierwszym cyklu spotkań czytaliśmy klasykę drugiej fali, dyskutując o jej źródłach w powojennym „udomowieniu” kobiet oraz o konfliktach i sporach, które rozbiły drugofalowe „siostrzeństwo” (a może raczej pokazały, że od początku było ono fikcją). Przyglądaliśmy się rozmaitym opowieściom o schyłku drugiej fali: tej o backlashu, tej o bolesnym spotkaniu „kobiety ogólnej” z kobietą postkolonialną, czy wreszcie tej o zabójczych dla feministycznego radykalizmu urokach kultury terapii.

Cykl drugi zaczniemy od powrotu do niedokończonych wątków: Backlash Susan Faludi poczytamy z większą uwagą i w szerszym kontekście, zastanawiając się też nad polskimi odpowiednikami opisanych zjawisk. Kluczowym wątkiem w tym semestrze będzie obraz feminizmu (i szerzej: kwestii związanych z płcią, sytuacją kobiet, seksualnością) w mediach i kulturze popularnej. Wrócimy do najbardzieje toksycznego ze spórow, jakie zdarzyły się w historii II fali – tego o pornografię (i szerzej: o stosunek feminizmu do seksualności i cielesności), po czym omówimy nową, kontrowersyjną książkę J. Jack Halberstam p.t. Gaga Feminizm (2012), wchodząc tym samym na tereny, gdzie feminizm splata się z problematyką queer. Przyjrzymy się argumentom obu stron jednego z wielkich sporów drugiej fali: tego o różnicę, czyli de facto o indywidualizm, relacyjność, macierzyństwo, opiekę, kobiecą kulturę i duchowość. Sporo uwagi poświęcimy Carol Gilligan, zarówno jej klasycznej książce Innym głosem jak i wydanej niedawno Joining the Resistance. Wrócimy też do pytania o „lewicowość” feminizmu, o genderowy wymiar biedy i procesów globalizacji, o bezradność drugo-falowego feminizmu wobec takich zjawisk jak globalny rynek reprodukcyjny czy łańcuch opieki, wreszcie o wpływie neoliberalizmu na nasze myślenie o ekonomii i płci. Wrócimy też do Nancy Fraser i jej tezy o chichocie historii, czyli o tym jak feminizm dał się połknąć neoliberalizmowi i nawet tego nie zauważył.

Uwaga: Pracujemy z na nowych tekstach i filmach. Pierwszeństwo przy zapisach mają uczestniczki i uczestnicy pierwszego cyklu. Serdecznie zapraszam też nowoprzybyłych, zachęcając do lektury wybranych tekstów z pierwszego cyklu.

Plan zajęć:

I. Backlash i ciągi dalsze – feminizm wobec fali konserwatyzmu

  • Susan Faludi, REAKCJA (czyli Backlash, przekład A. Dzierzgowska) (rodziały 1-3) (plik)
  • Faludi, Backlash, Preface to Fifteenth Anniversary Edition (SKAN)
  • Ruth Rosen, The World Split Open (Rozdział 9 i Epilog). (SKAN)
  • Do oglądania: FILM: Fatalne Zaurocznie (to dla tych, co nie widzieli)
  • serial Dom nad rozlewiskiem – oglądamy pierwszy odcinek i jeszcze dowolny kolejny.  http://www.tvp.pl/vod/seriale/obyczajowe/dom-nad-rozlewiskiem/wideo/odc-1/964455
  • Agnieszka Mrozik, Oblicza backlashu, Kultura Liberalna 24.04.2012 (tekst dostępny w sieci)
  • Magdalena Bednarek, Backlash po polsku – czyli jak wiedźmy znad rozlewisk polują na męża, Czas Kultury Numer 157 (5/2010) (SKAN)

II. „Wojny seksualne” z perspektywy czasu

 Lektury dodatkowe:

  • Ważny tekst z pierwszego cyklu: Ariel Levy, “Raunch Culture,” Female Chauvinist Pigs: Women and the Rise of Raunch Culture (New York: Free Press, 2005), 1-45 (skan)
  • Gayle S. Rubin, ”Rozmyślając o seksie: zapiski w sprawie  radykalnej teorii polityki seksualności”, Lewą Nogą 16/04
  • Do oglądania: „Naked Feminist” (film dokumentalny – termin współnego oglądania ustalimy. youtube: Interview with „feminist pornographer” Candida Royalle http://www.youtube.com/watch?NR=1&feature=endscreen&v=I5Snwt2_c2s

III. GAGA FEMINIZM czyli wszystko się zmieniło

  • Do oglądania:

1. Gaga, Beyonce, „Telephone” (teledysk do obejzrenia w sieci, np. tu: http://nymag.com/thecut /2010/03/the_ten_best_things_about_lady.html)
2. „The Kids are All Right” [Wszystko w porządku] (2010, reż. Lisa Cholodenko) – proszę zdobyć  i obejrzeć we własnym zakresie…

  • Do czytania

J. Jack Halberstam, Gaga Feminism. Sex, Gender and the End of Normal (polecam lekturę całości,   ale szczególnie wstęp i rozdziały 1 i 2)

IV. Co z tą różnicą? – Gilligan po raz pierwszy

V. Co z tą ludzkością? – Gilligan po raz drugi

VI. Kobiety „roszczeniowe” czyli neoliberalizm, gender, opieka i ubóstwo

Lektury dodatkowe dla chętnych:

VII. Feminizm wobec technologii reprodukcyjnych czyli surogacja i globalizacja

DLA CHĘTNYCH:

http://www.nytimes.com/2009/12/13/us/13surrogacy.html?fta=y http://www.nytimes.com/2008/11/30/magazine/30Surrogate-t.html?pagewanted=1&_r=1

VIII – Spotkanie zamykające cykl

Lektury i filmy do ustalenia

Jeśli będą dostępne, czytamy kolejne fragmenty pracy w toku Nancy Fraser: „Feminism’s Movements: From Women’s Liberation to Identity Politics to Anti-Capitalism”. Polecam też wykład do odsłuchania na youtube: Nancy Fraser: The Wages of Care: Reproductive Labour as Fictitious Commodity (March 2011).

Informacje dla studentów:
Seminarium odbywa się we wtorki, w godzinach 18.00 –19.30, począwszy od 26 lutego 2013 według poniższego planu.
 

Terminy spotkań:
26.02
5.03, 19.03
9.04, 23.04
7.05, 21.05
4.06, 11.06

dr Agnieszka GRAFF – kulturoznawczyni, amerykanistka, feministka. Współzałożycielka Porozumienia Kobiet 8 Marca, członkini Rady Kongresu Kobiet Polskich, członkini zespołu Krytyki Politycznej. Teksty naukowe i publicystyczne ogłaszała m.in. w „Res Publice Nowej”, „Dialogu”, „Krytyce Politycznej”, „Gazecie Wyborczej” i „Wysokich Obcasach”, „Public Culture”, „Feminist Studies”, „The Guardian”. Pracuje w Ośrodku Studiów Amerykańskich UW i wykłada na warszawskich studiach podyplomowych Gender Studies. Jej książka Świat bez kobiet (W.A.B. 2001) to jedna z najważniejszych pozycji w polskiej literaturze feministycznej. Analizuje mechanizmy stopniowego wykluczania kobiecego głosu ze sfery publicznej w warunkach ustrojowej transformacji. W ostatnich pracach zwraca szczególną uwagę na przenikanie się dyskursu płci z narracjami nacjonalistycznymi (np. antysemityzmem) i rasowymi. W 2008 roku wydała książkę Rykoszetem. W wydawnictwie Krytyki Politycznej ukazała się jej książka Magma (2011).