Amerykański socjolog Jeffrey C. Goldfarb w książce Odnowa kultury politycznej. Siła kultury kontra kultura władzy zauważa, że „kultura zarówno umożliwia jak i uniemożliwia demokrację”, uściślając, że „[d]emokracja jest bardziej prawdopodobna, jeśli w społeczeństwie istnieje określony zbiór wartości, postaw i wierzeń”. W książce Prawo do kultury, która wkrótce ukaże się nakładem Wydawnictwa Krytyki Politycznej, analizuję praktyki z zakresu kultury społecznej, teatru wspólnoty i teatru politycznego, sztuki ze społecznością, sztuki politycznej i artywizmu, które przyczyniają się do kształtowania uniwersum wartości w oparciu o równość, empatię, podmiotowość, wspólnotowość, samoorganizację, samostanowienie i samorządność realizowane przez położenie nacisku na uczestnictwo i zaangażowanie na rzecz zbiorowości. Obszar kultury stawia opór upowszechnianiu się tych wartości i postaw przez ciążącą w stronę utrzymania status quo organizację życia kulturalnego. Posługując się metaforą programistyczną, można by powiedzieć, że aby w pełni mogły zrealizować się możliwości software’u kultury – progresywnych praktyk kulturalnych, gruntownej przebudowy wymaga jej hardware – ład kulturalny wyrażany w politykach publicznych odnośnie kultury.

Ślady postępowego podejścia do polityki kulturalnej znajdziemy w wielu agendach partii, ruchów społecznych i platform politycznych w Polsce oraz w Europie: w „Deklaracji gorlickiej dla kultury”, podpisanej przez prezydentów, prezydentki, burmistrzów i burmistrzynie ośrodków skupionych w sieci miast progresywnych; w politykach kulturalnych miast takich jak Poznań (gdzie kładzie się nacisk na wspieranie kultury pozainstytucjonalnej), Gdańsk (gdzie kultura jest integralną częścią polityki wsparcia migrantów i migrantek) czy Warszawa (gdzie propaguje się idee społecznej instytucji kultury i misji społecznej publicznych instytucji kulturalnych); w programie transnarodowej koalicji Europejska Wiosna, w skład której wchodzą włoska partia DemA, francuska Génération.s, portugalska LIVRE, duńska Alternativet, grecka MeRA25 oraz partia Razem, a także w programach tych i innych partii z rodziny nowej lewicy oraz ruchów politycznych, takich jak założony przez byłego ministra finansów Grecji Janisa Warufakisa DiEM25; wreszcie – progresywna polityka kulturalna realizowana jest na gruncie międzynarodowego municipalizmu – sieci ośrodków miejskich, którymi kierują platformy obywatelskie takie jak Barcelona en Comú, Ahora Madrid i wiele innych.

Czy na podstawie tych programów da się sformułować założenia progresywnej polityki kulturalnej, która zasilałaby praktyki wspierające solidarność społeczną i niwelujące społeczne nierówności? Jak zorganizować ład kulturalny, by kultura umożliwiała, nie zaś podawała w wątpliwość demokrację? Te pytania staną się inspiracją do rozmowy o nowej polityce odnośnie kultury.

Tłem dla tych rozważań będzie również analiza dr hab. Iwony Kurz „Dobra zmiana” w kulturze: „kop w górę” i polityka patriotyczna, poświęcona polityce kulturalnej rządu Prawa i Sprawiedliwości, która wkrótce opublikowana zostanie w dziale analiz na stronie Instytutu Studiów Zaawansowanych.

Recenzenci: [wkrótce]

 

Seminarium analityczne to seminarium jednodniowe prowadzone w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych specjalistów i ekspertki. Dyskusję poprzedzą komentarze do tekstu dwóch recenzentów/recenzentek.

Working paper zostanie udostępniony uczestnikom i uczestniczkom seminarium na dwa tygodnie przed zajęciami. Warunkiem udziału w seminarium jest zapoznanie się z tekstem i chęć żywego udziału w dyskusji. Ostateczna wersja artykułu zostanie opublikowana w formie Analizy na stronach Instytutu.

IGOR STOKFISZEWSKI – badacz, uczestnik i inicjator działań z zakresu teatru społecznego, teatru wspólnoty i sztuki zaangażowanej, aktywista. Współpracował m.in. z Teatrem Łaźnia Nowa (Kraków), Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards (Pontedera, Włochy), niemieckim kolektywem Rimini Protokoll oraz z artystami – Arturem Żmijewskim, Pawłem Althamerem i Jaśminą Wójcik. Jako dramaturg realizował spektakle teatralne w reżyserii Wojtka Klemma, Agnieszki Olsten i Bartosza Szydłowskiego m.in. w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, Teatrze Studio w Warszawie oraz Teatrze Współczesnym we Wrocławiu. Współkurator działań artystyczno-społecznych w przestrzeniach poprzemysłowych Zakłady. Ursus 2014 i Ursus – spacer w czasie (2015). Był członkiem zespołu 7. Biennale Sztuki Współczesnej w Berlinie (2012), jest członkiem zespołu Forum Przyszłości Kultury organizowanego przez Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie. Autor książki Zwrot polityczny (2009), redaktor e-booka Culture and Development: Beyond Neoliberal Reason (2017) i współredaktor m.in. tomów Sztuka ze społecznością (2018), Kultura i rozwój. Analizy, rekomendacje, studia przypadków (2016), Build the City: Perspectives on Commons and Culture (2015) oraz Jerzy Grotowski. Teksty zebrane (2012). Członek zespołu Krytyki Politycznej, rady organizacji European Alternatives i założonego przez Janisa Warufakisa ruchu społecznego Diem25, działacz związku zawodowego Inicjatywa Pracownicza. Wkrótce nakładem Wydawnictwa Krytyki Politycznej ukaże się jego książka Prawo do kultury.