Kinga Dunin

Zwierzęcy problem

Bóg nakazuje ludziom zabijać i zjadać. Niedługo tak będzie mówił ksiądz Oko.

„Piramida zwierząt” Katarzyny Kozyry. Wypchany koń, na nim pies, a na szczycie kogut. Konsternacja i skandal wokół tej pracy mówiły coś o nas. Artystka wybierając zwierzęta i towarzysząc ich uśmiercaniu, naruszyła ważne tabu naszej kultury. I tak zostałyby zabite – ale bezimiennie i taśmowo. Ona wydobyła je z tej bezimienności i w jakimś sensie wzięła na siebie odpowiedzialność za ich śmierć.

Elizabeth Costello, alter ego Coetzeego, wygłaszająca wykłady o Holocauście zwierząt. I bohater jego „Hańby”, który miłosiernie uśmierca bezdomne psy. Duszejko, bohaterka powieści Olgi Tokarczuk, która morduje morderców zwierząt, przekraczając, w imię, jej zdaniem, wyższych norm, prawa naszej kultury.

Wegetarianie i weganie, apostołowie nowej wrażliwości w bogatym świecie. Bo jednak to nie to samo, co wegetarianizm kulturowy czy wynikający z nędzy. No i kto przekona Eskimosów, że mają odżywiać się sałatą, albo Afrykańczyka, żeby nie zabijał swojej kozy?

A jednocześnie tony wyrzucanego na śmietnik mięsa w krajach dostatnich.

Radykałowie i realistyczni zwolennicy „kontraktu”. Kontraktu w ramach którego człowiek zapewnia zwierzętom dobre życie i bezbolesną śmierć, za to może je zjadać. 

Badania pokazujące jak płynna jest granica między człowiekiem i zwierzęciem. To, że zwierzęta czuja, cierpią, myślą – to nie ideologia, tylko wiedza. Czy ktoś dziś podziela przekonanie Kartezjusza, że są to maszynki, a w wiwisekcji nie ma nic złego?

Zwierzęta laboratoryjne, których losem się zajmujemy. I deratyzacja, której nikt się nie przeciwstawia. 

Zwierzęta towarzyszące, domowi pupile i przemysł, który je obsługuje. Hodowle i modne rasy. 

Zwierzęta wolno żyjące, których byt też zależy od nas, bo nie ma już całkiem dzikiej natury, cała podlega wpływom naszej cywilizacji i ludzkim decyzjom.

Zwierzęta symboliczne i mityczne. Historia zwierząt. 

Przykłady można by mnożyć. Mnóstwo problemów – praktycznych i etycznych. Filozofia, biologia, etologia, ekologia… Sztuka, literatura i historia.

Każdy z nas czasem z nimi się styka, ale systematycznie bada się je na istniejących na wielu uniwersytetach interdyscyplinarnych Animal Studies. To też jest funkcja uniwersytetu, a nie tylko kształcenie wysoko wykwalifikowanej siły roboczej. 

Jednak gdy PAN chce zorganizować konferencję naukową na ten temat, okazuje się, że natychmiast podnoszą się głosy sprzeciwu ze strony tradycyjno-katolickich mediów. To jest gorsze niż gender! Zrównuje człowieka z bydlęciem…  Równia pochyła, po której zsuniemy się w otchłań nihilizmu… I tym podobne bzdury, których nawet nie chce mi się cytować. Smętny polski ciemnogród.

W Internecie krążyło jakiś czas temu zdjęcie martwego dzika spoczywającego na ołtarzu z okazji dnia św. Huberta, patrona myśliwych. 

A kiedyś poznałam popa obsługującego niewielką parafię na zachodzie Polski. Był trochę dziwny, budował z korków od butelek (podobno dostawał je od zaprzyjaźnionych księży) zamki warowne. Ale to mi nie przeszkadzało. Gorzej, gdy doszło do rozmowy o wegetarianizmie. To grzech – zagrzmiał. Bóg nakazuje ludziom zabijać i zjadać. Niedługo tak będzie mówił ksiądz Oko.

Oczywiście prześledzenie stosunku rozmaitych wyznań do zwierząt też jest interesującym przedmiotem badawczym, ale ja wolałabym badać życie szympansów. 

Słuchaj także: Rozmowa Tomasza Stawiszyńskiego z Dariuszem Gzyrą ze Stowarzyszenia Empatia o kontrowersjach wokół Animal Studies, Polskie Radio RDC, 23.II.2014

__
Przeczytany do końca tekst jest bezcenny. Ale nie powstaje za darmo. Niezależność Krytyki Politycznej jest możliwa tylko dzięki stałej hojności osób takich jak Ty. Potrzebujemy Twojej energii. Wesprzyj nas teraz.

Kinga Dunin
Kinga Dunin
Socjolożka, publicystka, pisarka, krytyczka literacka
Socjolożka, publicystka, pisarka, krytyczka literacka. Od 1977 roku współpracowniczka KOR oraz Niezależnej Oficyny Wydawniczej. Po roku 1989 współpracowała z ruchem feministycznym. Współzałożycielka partii Zielonych. Autorka licznych publikacji (m.in. „Tao gospodyni domowej”, „Karoca z dyni” – finalistka Nagrody Literackiej Nike w 2001) i opracowań naukowych (m.in. współautorka i współredaktorka pracy socjologicznej "Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne”). Autorka książek "Czytając Polskę. Literatura polska po roku 1989 wobec dylematów nowoczesności", "Zadyma", "Kochaj i rób".
Zamknij